Vraag over het vernieuwde gemeentehuis: in welke mate wordt er, zoveel beloofd, aandacht geschonken aan Amaat Vyncke, de meest bekende Zedelgemnaar, geboren in het huisje dat werd afgebroken om het gemeentehuis te bouwen ? (GR 26 april 2018)
Nadat
de verkozen gemeenteraad in Zedelgem ruim een eeuw steeds vergaderd
had in een café, koos men in 1940 voor een van de huisjes van de
winkel-kosterie van Vyncke, meteen dus ook voor het geboortehuis van
pater Amaat Vyncke (Zedelgem,1850 – Kibanga (Oost-Congo)1888) om de
gemeenteraadszittingen te houden. Tien jaar eerder had men bij het
eeuwfeest van de Belgische staat beslist om daar een gedenksteen aan
te brengen van deze pauselijke zoeaaf en Witte Pater. Begin de jaren
vijftig kocht de gemeente de overige drie huisjes van de kosterie om
een nieuw gemeentehuis te bouwen.
 |
| Het oude gemeentehuis in 1956 vlak voor de afbraak : de gedenkplaat is al verwijderd; vandaag is hier de doorgang naar het pater Amaat Vynckeplein. (bron: Info Zedelgem, extra editie maart 2007) |
Dertig jaar geleden werd het nieuwe
gemeenteplein heringericht en genoemd naar Pater Amaat Vyncke en werd
de oude gedenkplaat aangebracht aan de achtergevel van het
gemeentehuis. Dit gebouw is inmiddels gesloopt en vervangen door een
uitbreiding om een optimale samenwerking gemeente-OCMW mogelijk te
maken.
In
de aanloop van deze uitbreiding werd beloofd om ruimte te voorzien
zodat het duidelijk zou zijn dat Zedelgem Amaat Vyncke niet vergeten
was. Een van de beloften toen was dat de nieuwe appartement die
achter het gemeentehuis komen, de naam Amaat Vyncke zouden krijgen.
Deze vergeten belofte wordt zwak gecompenseerd door het kunstwerk met
daarin de Gezelliaanse handtekening van Vyncke.
Voorwaar
een mager beestje, eentje dat ons er aan herinnerd dat men in 2013
eerst vergeten was dat dit het jaar was waar Vyncke honderd
vijfentwintig jaar eerder geboren was in Zedelgem. Met enige
vertraging is dan toch nog een mooie herdenking geweest met een
tentoonstelling en nieuwe uitgave van de biografie van Vyncke.
Toch
zijn er jammer genoeg ook nog veel Zedelgemnaars die niet weten hoe
belangrijk Amaat Vyncke geweest is en nog steeds blijft. Ik wil dit
met drie duidelijke voorbeelden illustreren, voorbeelden die alleen
gaan over Amaat Vyncke als Witte Pater.
1)
Jan Fabre behoort vandaag bij de belangrijkste kunstenaars van ons
land. Velen kennen hem o.a. van het plafond in het Koninklijk Paleis
te Laken dat volledig bekleed werd met anderhalf miljoen blauw-groene
schildjes van scarabeeën. Met dezelfde techniek maakte hij de reeks
‘Tribute to Belgian Congo’ met als symbool voor de missionering
een impressionant portret van pater Amaat Vyncke, 4 m² groot, met
dezelfde beeltenis als op de porceleinfoto op de gedenksteen hier in
Zedelgem.
2)
Vorig jaar was er de tentoonstelling ‘De witte karavaan, 150 jaar
Witte Paters en Witte Zusters in Afrika’ in het Erfgoedcentrum
Nederlands Kloosterleven, in het Klooster van Sint-Agatha, nabij
Nijmegen. Daar zag ik slechts één werk van een buitenlander, voluit
de ‘Brieven van een Vlaamschen Missonaris in Midden-Afrika door den
Eerw. Pater Ameet Vyncke, van het Gezelschpa der Missionaris van
Afrika (Witte Paters)’, met trouwens dezelfde foto als hierboven
vermeld op de binnenkaft.
3)
Dit boek, waarvan het eerste deel reeds uitgegeven werd in 1884,
heeft een internationale verspreiding gekend en is vooral belangrijk
voor de vergelijking van zijn reis naar zijn missiepost in 1883 die
in grote mate gelijk liep met de reis van Stanley en Cameron naar
Livingstone zo’n tien jaar eerder en voor de studies over de
geschiedenis van de strijd tegen de slavenhandel, een strijd waarin
Amaat Vyncke en zijn assistent Emmanuel/Charles Faraghit een
toonaangevende rol hebben gespeeld.
Dit
werk kende inderdaad een internationale verspreiding want we vinden
het vandaag als boek of als microfilm in de bibliotheek van veel
belangrijke wetenschappelijke instellingen en universiteiten. Om het
belang daarvan te duiden wil ik hier kort een overzicht geven van de
belangrijkste centra:
-
Voor Vlaanderen o.a. Universiteit Gent, Europacollege Brugge, HoWest (Hogeschool West-Vlaanderen) Kortrijk, Vlaams Instituut voor de Zee Oostende.
-
Voor Nederland o.a. de universiteiten van Tilburg, Amsterdam en Maastricht en het Erfgoedcentrum voor Nederlands Kloosterleven in Sint-Agatha.
-
Voor Canada de universiteiten in Canada in Halifax, Montreal en London (Ontario).
-
Voor de Verenigde Staten universiteiten en onderzoekcentra in de staten Arkansas, California, Connecticut, Illinois, Iowa, Kentucky, Maryland, Michigan, North Dakota, Pennsylvania, Texas, Virginia, Washinton, West Virginia en Wisconsin.
-
En zelfs letterlijk aan de andere kant van de wereld, down under, op bijna 17.000 kilometer, de Monash University, d.i. de universiteit van Melbourne, Australië.
Alleen
al zijn activiteiten als Witte Pater en de brieven die ons hierover
informeren maken dus van pater Amaat Vyncke een wereldfiguur. Dan
hebben we nog niet gesproken over zijn engagement als Pauselijk
Zoeaaf of als oprichter en commandant van de studenten-zoeaven in
Roeselare waar hij werd opgevolgd door de hr. Renaat Van Elslande,
later minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking of over zijn inzet voor de Vlaamse Beweging
waarin hij volgens sommigen belangrijker was dan Albrecht Rodenbach.
Het
is dan ook onze plicht om zo iemand te koesteren en als voorbeeld te
stellen. We kunnen dit doen op een eenvoudige manier door een
beperkte permanente tentoonstelling op te zetten in de publieksruimte
van ons nieuw gemeentehuis. Ons archief beschikt over voldoende
materiaal zodat de financiële inbreng verwaarloosbaar is.
Alleen
de wil moet er zijn, de overtuiging dat Amaat Vyncke door zijn
grenzeloze inzet, door zijn leven te geven om de armste en meest
verdrukte mensen ter wereld te helpen, i.c. de wezenkinderen van zij
die weggeroofd waren om als slaaf verkocht te worden, en dan zelf op
38-jarige leeftijd te bezwijken in Afrika, een voorbeeld is om naar
op te kijken en ja, om het een eer te vinden dat Amaat Vyncke iemand
van bij ons was, iemand waar we nu nog respect voor tonen.
Jef
Bogaert
