Leenhof, Zedelgem : residentie Amaat 'Ratte' Vyncke?

Voor de laatste gemeenteraad dit jaar, 22 december, diende ik volgend voorstel in: 

Op de eerste ‘gewone’ zitting van de gemeenteraad, op 24 januari 2013, deed ik het voorstel om het sociaal huis te noemen naar de meest bekende Zedelgemnaar Amaat ‘Ratte’ Vyncke. De meerderheid bij monde van schepen Patrick Arnou, toen burgemeester, heeft in overleg met OCMW-voorzitter Ann Devriendt een tegenvoorstel gedaan. Men zou de geplande appartementen langs het Leenhof benoemen als residentie ‘Amaat Vyncke’. Dit hoefde dan niet direct te gebeuren en uiteindelijk werd dan unaniem beslist om dit punt uit te stellen.

Dat men daar een belangrijk gebouw naar Vyncke zou noemen, is de logica zelve. Op die locatie hadden we vroeger de kosterie en de familie Vyncke heeft lang de kosters geleverd aan Zedelgem, vijf generaties lang. Jan Vyncke trouwde in 1704 in Zedelgem met Petronella Vandenbussche, de weduwe van koster Haeghebaert en werd zo koster in de parochie Zedelgem. Amaat Vyncke was de achterachterkleinzoon van deze Jan Vyncke en dat in een lijn waarvan alle voorvaders koster waren.

Amaat, hier geboren in 1850 en overleden in Kibanga, Oost-Congo in 1888, was de belangrijkste telg van deze familie. Hij leefde heel geëngageerd en de keuze om zich in te zetten voor de meeste kwetsbare, de meest arme mensen, in dit geval de kinderen waarvan de ouders ontvoerd waren door slavenhandelaars, bracht hem naar het pas ontdekte Centraal Afrika, in de voetsporen van Stanley als het ware. Hij overleefde er ongeveer vijf jaar tot een malaria-aanval hem fataal werd in 1888. Dat was ook het jaar waar op 15 augustus de anti-slavernij- campagne in ons land van start ging met een preek, met een toespraak in de Sint-Michiel en Sint-Goedelekathedraal in Brussel gebaseerd op de brieven van Amaat Vyncke. Het waren getuigenissen over de onmenselijkheid van de slavenhandel in Ujiji en Kibanga, in Centraal-Afrika.

Als Zedelgemnaar is het gemakkelijk om te zeggen dat Amaat Vyncke de grootste Zedelgemnaar was. We kennen hem immers niet alleen als de missionaris die naar Congo trok maar ook als de kosterszoon, die op 17-jarige leeftijd naar Rome trok, naar het leger van de Pauselijke Zoeaven. Of nog als de student in het kleinseminarie in Roeselare, die daar als commandant de studenten-zoeavenbeweging uitbouwde later in die functie opgevolgd werd o.a. door Renaat Van Elslande, Van Elslande die van 1980 tot 2000 bijna onafgebroken minister was. Of we kennen Vyncke als de man, die het verenigingsleven in Dudzele in gang trok en nog zo veel andere facetten.

Als echter Antwerpenaar Jan Fabre, de belangrijkste hedendaagse kunstenaar van ons land en die nooit in West-Vlaanderen heeft gewoond, Amaat Vyncke kiest als icoon van de missionering in Congo, dan wordt dit een heel andere benadering, dan hebben we het over een wereldreferentie. Voor zijn reeks ‘Tribute to Belgian Congo’ koos Fabre vier personen, vier iconen waarvan hij een majestueus portret maakte, op panelen met een formaat van 2,27 meter op 1,73 meter volledig bekleed met scarabeeschilden, een techniek die we vooral kennen van het plafond van het koninklijk paleis in Laken. De vier iconen waren 
koning Leopold, de heerser, Henry M. Stanley, de ontdekkingsreiziger, Patrice Lumumba, de vermoorde eerste verkozen premier van Congo en Amaat Vyncke, de missionaris Witte Pater. Een tentoonstelling die in heel wat landen te zien was, Oekraïne, Frankrijk, Nederland, … De cataloog van deze tentoonstelling met een reproductie van dit indrukwekkend werk ‘Amaat Vyncke’ kun je nu bekijken in onze bibliotheek*. Onze Ratte Vyncke wordt er op dezelfde manier geportretteerd als op de gedenksteen, die in 1930 aangebracht werd op zijn geboortehuis, toen al gemeentehuis van Zedelgem.

Ik denk dat we dit punt niet verder hoeven uit te stellen, dat we vandaag kunnen beslissen om in te gaan op het voorstel van drie jaar terug, het voorstel om de appartementen te benoemen met de naam residentie Amaat Vyncke.

Jef Bogaert, raadslid N-VA- Zedelgem

*Bij de uitreiking van de Ratte Vynckeprijs op 11 december 2016 aan Patricia Hoorne, startte ook de dubbeltentoonstelling 'Amaat Vyncke (Jan Fabre) - Van boma tot graf'; de tentoonstelling loopt/liep door tot het einde van de kerstvakantie 2016-2017 in de gemeentelijke bibliotheek. 

‘Van boma tot graf’, vertrekt van een originele gravure van het fort (boma in het Swahili) van lt. Storms, leider van de 4de ontdekkingsreis van de Association Internale Afrique, een mantelorganisatie van Leopold II. Het fort werd gebouwd ca. 1884 in Mpala, een plaatsje aan de westkust van het Tanganyikameer (Oost Congo). Amaat Vyncke was er te gast om met Storms de overname door de Witte Paters te bespreken. Ook de Franse ontdekkingsreiziger Rigaud was er te gast en publiceerde hierover in 1888, met illustraties door tekenaar Riou, bekend door zijn illustraties van de werken van Jules Verne. Duitsland, moederland van DOA (Deutsch Ost Afrika) wou Congo(-Vrijstaat) van Leopold alleen herkennen als er geen militaire forten waren op de grens DOA-Congo en zo kwam Mpala terecht in handen van de Witte Paters. 

Het werd een belangrijk centrum van zowel de Witte Paters als de Witte Zusters. Enkele jaren na deze ontmoeting overleed Vyncke in zijn missiepost Kibanga en werd er o.a. opgevolgd door de Torhoutse Witte Pater Leo Marques (1863-1892). L. Marques overleed er vier maanden na zijn aankomst. Kibanga werd verlaten omwille van de slaapziekte , de begraven paters ontgraven en opnieuw begraven in Mpala, in de kerk aangebouwd aan het vroegere fort. De streek is nu ontoegankelijk maar via Google Earth kunnen we dit gebouw heel goed zien vanuit de lucht. Met oude postkaarten en foto’s uit het archief van de Witte Paters laat ik zien dat het een sleutelrol gespeeld heeft in de ontwikkeling van de streek. (Jef Bogaert, curator)

Leuk om te vergelijken: een oude postkaart met de actuele luchtfoto: links het later toegevoegde gebouw van de 'Witte Zusters', centraal het oude fort, 30 m x 30 m met muren van 60 cm met indrukwekkende hoektorens en rechts aangebouwd de kerk. In dit fort kwam Vyncke op bezoek bij lt. Storms, in deze kerk werd hij later herbegraven. Van een overbrenging naar Zedelgem werd afgezien omdat het graf zelf te sterk was aangetast door termieten.

Een Chinese partner in Eandis: is er een betere oplossing mogelijk?

De beslissing die straks genomen wordt op de algemene vergadering van Eandis heeft belangrijke gevolgen voor onze Zedelgemse gezinnen. Het gaat over het project Volta, de beslissing om SGEL, een Europese dochter van het Chinese staatsbedrijf State Grid, te kiezen als private partner binnen Eandis Assets volgens de voorwaarden die we terugvinden in het dossier. Inderdaad, een belangrijke beslissing want de impact van deze beslissing alleen al op korte termijn bedraagt bijna 500 euro per gezin.

Het is dus een beslissing van een intergemeentelijk samenwerkingsverband met belangrijke gevolgen voor onze gezinnen en daarom hadden we liever gehad dat we dit ten gronde konden bespreken in de gemeenteraadscommissie en om het daarna kort te behandelen in de gemeenteraadszitting. Quod non maar gezien de gevolgen van het al dan niet goedkeuren van het project Volta voor onze gemeente en voor onze gezinnen, gaan we ervan uit dat we voldoende tijd zullen krijgen om ons stemgedrag duidelijk toe te lichten.

Ook daarom rekenen we er op dat de vertegenwoordiger die we in vorige gemeenteraadszitting verkozen hebben om deel te nemen aan deze algemene vergadering ook effectief aanwezig zal zijn en dat het dus niet zo wordt zoals recent op de vergadering van IVBO. In dit intergemeentelijk orgaan waarin we naast onze gemeentelijke vertegenwoordiger ook de secretaris hebben en nu recent iemand van de oppositie, was ik op de laatste bijeenkomst de enige vertegenwoordiger van Zedelgem. Eerlijkheidshalve wil ik wel vermelden dat onze vertegenwoordiger, dezelfde die ons straks zal vertegenwoordigen op de algemene vergadering van Eandis, zich had laten verontschuldigen.

Het belangrijkste voor ons is dat we ons laten leiden door het belang voor onze Zedelgemse gezinnen en dit zowel op korte termijn als op lange termijn; andere zaken zijn van ondergeschikt belang. Rationeel gezien moeten we in eer en geweten een keuze maken die een antwoord is op enkele vragen.

De eerste vraag luidt als volgt: is het noodzakelijk in het belang van onze bevolking, in het belang van onze Zedelgemse gezinnen, dat we een externe partner vinden die bereidt is om minstens zo'n 500 miljoen euro, of liefst nog meer, te investeren in Eandis en moet dit op korte termijn? De tweede vraag luidt: is State Grid Europe Limited (SGEL), een bedrijf dat afhangt van de Chinese overheid, hiervoor de meest geschikte partner en zijn er nog extra voorwaarden te vervullen?

We zijn blij dat we ons hiervoor terdege konden informeren op de vergaderingen voor gemeentebesturen o.a. in Gent en in Elverdinge, jammer genoeg niet in Oostkamp zoals dikwijls het geval is. Op deze twee vergaderingen zijn we telkens met mensen van onze Zedelgemse N-VA-fractie aanwezig geweest en we betreuren het dat we op hier geen andere collega's van Zedelgem ontmoet hebben die zich wilden of konden vrijmaken om deze interessante informatieavonden bij te wonen.

Electrabel was vroeger goed voor zo'n 20 % van het aandelen van Eandis. Na het vertrek van Electrabel kochten enkele gemeenten een evenredig deel van die aandelen maar bleef er nog 14% over, goed voor een netto actief van 484 miljoen euro. Deze aandelen van Eandis geven vandaag een dividend van zo'n 4 à 5 % en vormen een belangrijke bron van inkomsten voor de gemeente.

De projecten van Eandis worden gefinancierd met lange termijn obligaties of zelfs hybride obligaties. Omdat Eandis een A1-rating heeft, hebben deze obligaties met een lage intrest. De stijgende kosten zorgen er echter voor dat er voor Eandis op korte termijn extra kapitaal nodig is, zo niet dreigt een daling van de rating met duurdere obligaties tot gevolg; duurdere obligaties betekent minder dividenden dus minder inkomsten van de gemeente en heel waarschijnlijk ook duurdere distributietarieven voor de klanten, dus terug een belangrijke toename van de elektriciteitsprijs voor onze gezinnen. In dit geval verliezen we met zijn allen twee keer : duurdere elektriciteit én meer gemeentebelastingen. Daar bedanken we voor. Integendeel we zouden liever de elektriciteitsprijs van onze Zedelgemse gezinnen zien dalen en liefst ook de echte waarde van de aandelen en/of de dividenden voor onze gemeente zien stijgen.

Dit externe kapitaal moet dus op korte termijn gevonden worden en dat sluit andere alternatieven uit: een beursgang van Eandis en de noodzakelijke wetgeving kan niet binnen de twee, drie jaar. Idem voor het oprichten van een coöperatieve vennootschap met de bijkomend problemen dat iedere belangrijke beslissing deze telkens moet voorgelegd worden aan de algemene vergadering en dat hier hooguit slechts een fractie van het noodzakelijk kapitaal zou gevonden worden: de mensen zijn de ongelukkige afloop van Electrawinds nog niet vergeten. Ook de hogere overheid kan, binnen de toegestane begrotingsmarge, op korte termijn niet voldoende kapitaal inbrengen om dit probleem op te vangen.

Het antwoord op de eerste vraag is dus duidelijk: Eandis moet snel op zoek naar een private partner die bereid is om 14 % van de aandelen aan te kopen, deze over een lange periode aan te houden en hiervoor liefst een fikse meerprijs te betalen.

Dit gegeven maakt meteen duidelijk dat het aantal potentiële kandidaten hiervoor beperkt is en uiteindelijk bleven drie kandidaten in de running. De beoordeling gebeurde op basis van zes criteria met gelijk gewicht en zowel op gebied van de prijs als op het totaal van de vijf andere criteria scoorde SGEL het hoogst.

Door dit hoge bod varen zowel onze Vlaamse gezinnen als onze Vlaamse gemeenten wel bij deze operatie en de beslissingsmacht binnen Eandis blijft hoe dan ook in Vlaanderen.

Toch hadden we in dit debat nog een belangrijke vraag. SGEL heeft bedongen dat zij bepaalde info kunnen opvragen en kunnen vragen om beslissingen tijdelijk uit te stellen waarbij niet duidelijk was of dit steeds op een transparante manier zou gebeuren. Ik heb dit dan ook zelf gevraagd aan de directie van Eandis op de infovergadering in Gent en er werd me bevestigd dat alle gestelde vragen en de antwoorden automatisch zullen worden gecommuniceerd aan de bestuurders en de gemeenten. Op die manier is er dus een volledige transparantie en dus een meer transparant beheer dan we hier soms ervaren.

Het is duidelijk dat we dit voorstel wensen goed te keuren, in het belang van onze inwoners, in het belang van Zedelgem.

Help de rijken (RvhG)

CD&V/Nieuw liet zich waarschijnlijk door dit nummer van Raymond van het Groenewoud inspireren toen ze het voorstel voor de nieuwe toegangsprijzen voor de Doolhof en het Kasteel van Loppem vastgelegd en besproken hebben . Er is een zekere verbetering want meer mensen kunnen dit nu gratis bezoeken: leerkrachten, Zedelgemse andersvaliden, ICOM (International Council of Museums)-leden, Zedelgemse scholen en 1ste graad van de Abdijschool van Zevenkerken. Een verbetering dus en we hebben dit punt dan ook goedgekeurd in de gemeenteraad. Maar het zou veel beter kunnen.

Met de gratis toegang voor de scholen wil men drempelverlagend werkend voor de jeugd: er is niet alleen het spelelement van de doolhof maar er is ook het kasteelbezoek met een belangrijke cultuurhistorische inhoud; hierbij denken we o.a. aan de (Belgische) neogothiek van de architecten Pugin en de Bethune verbonden met het ultraconservatieve catholicisme, ultramontanisme (radicale pausgezindheid) en antiliberalisme, de relatie met Guido Gezelle en de revolutie van Loppem waarbij de regering van Loppem tot stand kwam samen met de overgang naar het algemeen enkelvoudig stemrecht (toen nog louter mannelijk). Het kasteel is uniek, letterlijk, want het is het enige neogothische kasteel in ons land waarvan de architectuur en het interieur volledig in hun oorspronkelijke staat zijn behouden.

Toch hebben we hier belangrijke bemerkingen bij dit voorstel en hebben deze ook aangekaart in de gemeenteraad. Dat de Zedelgeme scholen en de Abdijschool van Zevenkerke één keer per jaar gratis toegang hebben is mooi maar geldt echter maar voor een deel van de Zedelgemse jongeren. Als men dit niet wenst te beperken tot de Zedelgemse scholen (want het betreft voor de helft inkomsten van de gemeente Zedelgem) waarom dan alleen de Abdijschool van Zevenkerken en waarom niet de eerste graad van de andere scholen in aanpalende gemeenten. Het is immers eerder in die andere scholen dat we onze Zedelgemse jeugd terug vinden, niet in de Abdijschool. De Abdijschool is heel elitair; de leerlingen zijn vooral jongeren waarvan de ouders heel welstellend zijn, soms adellijk of zelf koninklijk van afkomst.

Daarom heb ik dan ook voorgesteld om ook de scholen van Brugge en Torhout gratis toe te laten maar hier had de meerderheid geen oren naar. Met N-VA waren we zelfs akkoord om dit af te zwakken en raadslid Aäron Demeyere formuleerde het ongeveer zo: Als het dan echt gemeend is, dat je onze jeugd de mogelijkheid wilt bieden om het doolhof en kasteel te bezoeken dan is het op zijn minst aangewezen om de Zedelgemse jeugdbewegingen op dezelfde manier één keer per jaar gratis het doolhof en het kasteel te laten bezoeken. 

De opmerking van de verantwoordelijke schepen over zijn twijfels over de interesse in de andere deelgemeenten heb ik weerlegd met mijn eigen ervaringen als oud Chiro-lid en oud Chiro-leider van Veldegem maar het was boter aan de galg. Gratis toegang voor andere jongeren dan in het originele voorstel, dat zal nog onderzocht worden en dat zal er dan wel komen met sint-juttemis.

Deze beslissing herinnert ons aan het vroegere N-VA-voorstel van raadslid Laurence Lambert om, gezien de praktische problemen op de gemeente Zedelgem om gebruik te maken van het openbaar vervoer, gedeeltelijk tussen te komen in de kostprijs van een jongerenabonnement. Ook dit voorstel om jongeren te helpen, werd door CD&V/Nieuw afgewezen.

We vinden het ongehoord dat men de toegang tot de doolhof en het kasteel van Loppem niet gratis kan maken voor alle Zedelgemse jongeren maar dit dan wel doet, mee op kosten van de gemeente, voor een groep jongeren waarvan de ouders behoren tot de financiële elite van ons land. Dus ja, zoals Raymond zingt: help de rijken.

(foto's: Westtoer)

P.S. Voor wie in de eerste weken de doolhof en/of het kasteel van Loppem wenst te bezoeken, is er goed nieuws. Westtoer biedt de gezinnen (2 volwassenen en 2 kinderen) een gratis toegangskaart aan (kasteel en doolhof), aan te vragen via internet als promotie van de Kasteelbossen. Deze actie loopt nog tot 16 oktober 2016 via www.kasteelbossen.be.

Vyncke-memorabilia

Amaat Vyncke, Zedelgems zoeaaf, blauwvoet-studentenleider en Witte Pater heeft me al sinds mijn kinderjaren gefascineerd en geïnspireerd. Op een regionale chironamiddag zag ik de gedenkplaat op het Zedelgemse gemeentehuis en las er dat de Witte Pater Missionaris 'onder zijne iever bezweken (was) te Kibanga op het Tanganika-meer' in 1888, dus vrij kort na de ontdekking van Congo door Stanley. Fascinerend dat een zoeaaf, soldaat dus van de paus, hier geboren, overleed in Centraal-Afrika.

Later leerde ik de veelzijdigheid van onze meest bekende Zedelgemnaar beter kennen: als jongeling werd hij Pauselijk Zoeaaf in Rome, bouwde nadien de studenten-zoeavenbeweging mee uit, lag met Albrecht Rodenbach mee aan de basis van de blauwvoeterie, werd priester en bouwde het onderwijs en het sociale leven uit in zijn parochie Dudzele en kon, na lang aandringen Witte Pater worden en vertrekken naar het onbekende, duistere Afrika. Hoewel hij wist dat dit betekende dat hij waarschijnlijk binnen de vijf jaar zou sterven, weerhield dit hem er niet van om de armsten der armen (i.c. de kinderen waarvan de ouders als slaaf waren weggevoerd) te gaan helpen. Zijn 'Brieven van eenen Vlaamschen Missionaris in Midden-Africa' (1884,1885, 1888) waren mee bepalend voor de beeldvorming over Afrika en Congo en voor de strijd tegen de slavenhandel. Omwille van zijn engagement (sociaal, Vlaams, internationaal) hebben we ruim twintig jaar terug, met de VU onze prijs de naam 'Ratte Vyncke' gegeven. De biografie, die ik schreef over Vyncke en die uitgegeven werd in de reeks Zedelgemse Historische uitgaven (nr. 3), werd o.a. door de Witte Paters zelf, heel positief onthaald.

Ook vandaag blijft Vyncke mij en anderen boeien. Zo had ik dit voorjaar contact met de kunstenaar Jan Fabre die enkele jaren terug met juweelkevers een monumentaal portret schiep van Amaat Vyncke, meteen een duidelijk bewijs dat Vyncke na 150 jaar nog steeds inspireert en een erg schril contrast met zij die zich die zich hier verzet hebben om het nieuwe Sociale Huis te noemen naar 'Ratte Vincke'.

Ook zoek ik regelmatig betaalbare memorabilia en kon recent twee zaken op de kop tikken via internet. Het ene is een prentkaart van het 'moederhuis' van de Witte Paters, Maison Carrée (Algerije), door de blauwvoeter Ratte Vyncke in een brief aan Guido Gezelle omschreven als vierkant-huis (met een getekende vierkantje). Het andere is een tekening van een Vyncke-kop (zoals op zijn rouwprentje) met een Afrikaans dorp op de achtergrond. Een vignet dat deel uitmaakte van 'een reeks van 30 missionaris koppen, waarvan er elke maand een in PRO APOSTOLIS verschijnte'… te krijgen voor 1 fr. per vignet, te plakken in een mooi album dat 10 fr. kost. Beide werkjes werden mij via de post toegestuurd. Was het het verlof of was het de zon maar de post werkte trager dan in de tijd van Vyncke. Beide brieven, met een correcte en goed leesbare geadresseerde, waren afgestempeld op 25 juli maar vielen pas vandaag 10 augustus in mijn brievenbus.

Een veilige Kloosterstraat, eindelijk ...

De nieuwe parkeerregeling in de omgeving van de Veldegemse school is een feit, een positief feit waarbij veiligheid prioriteit krijgt.

Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Over de absurde beslissingen vorig jaar kon je al heel wat lezen in mijn blog, zowel in december (Arrogantie van de macht) als in november (Kroniek van een hoogdringend verbod tot laden en lossen).

Heel absurd: nadat men mijn voorstel om het parkeer- en stilstandverbod in het eerste deel van de Kloosterstraat te combineren met een los- en laadzone aan de kant van de school had goedgekeurd, heeft men het zogenaamd hoogdringend opnieuw op de agenda geplaatst en vervolgens afgekeurd. Omdat dit kinderlijk spel van 'ik doe mijn goesting' volgens velen onwettig was, heb ik namens alle oppositieleden klacht ingediend bij de gouverneur.

De gouverneur, vroeger CD&V-mandataris, zat er mee verveeld, de meerderheid die de bui voelde hangen eveneens en er kwam een Salomonsoordeel. De beslissingen zouden ingetrokken worden; er zou met alle betrokken partijen samen gezocht worden naar een consensus, naar een oplossing waarin iedereen zich kon vinden en dit zou opnieuw voorgesteld worden in de raad. Op die manier kon de gouverneur zeggen dat hij geen uitsprak hoefde te doen.

De consensusvergadering ging door in de school, alle betrokken partijen waren aanwezig of vertegenwoordigd. Ik benadrukte nogmaals dat ik in voorbereiding van mijn voorstel zowel een gesprek had met de melkleverancier en met de leverancier van de middagmalen, telkens met de chauffeur. Toegegeven, ik had geen voorafgaandelijk contact gehad met De Lijn i.v.m. de bushalte in de Kloosterstraat. Alle mogelijkheden werden onderzocht en uiteindelijk bleek dat er feitelijk maar één mogelijkheid was die en veilig was voor de kinderen en de leveranciers en het behoud van de bushalte toeliet. Dit zou dan ook voorgelegd worden in de gemeenteraad om in voege te treden ten laatste tegen het begin van het nieuwe schooljaar. Wat dan ook is gebeurd.

Samengevat: verbod tot stilstaan en parkeren in de Kloosterstraat tot de N. Foneynestraat (links en rechts, uitgezonderd parkeerhavens). Om leveringen mogelijk te maken is er een stilstand-zone van acht meter voorbij de schoolpoort. Dit komt in grote mate overeen met mijn oorspronkelijk voorstel, (de stilstandzone is iets korter geworden). Het grote verschil met vroeger is dat er aan de straatkant tegenover de school niet meer mag worden stilgestaan omdat dit verwarrend en gevaarlijk was. Het was immers wettelijk in orde om een kind uit de wagen te laten stappen en het zonder begeleiding de drukke Kloosterstraat te laten dwarsen (= stilstaan met de wagen). Daartegenover was het wel verboden dat de chauffeur uitstapte om het kind veilig te begeleiden naar de andere kant van de straat want dan ben je aan het parkeren en dit was wel verboden. Het gezonde verstand heeft het na lang geduld eindelijk gehaald.